https://www.socialestabiliteit.nl/platform-jep

De recente terroristische aanslagen zetten de vreedzame co-existentie onder druk. Het is daarom zinvol te kijken hoe hermetisch de scheiding tussen gelovigen en niet-gelovigen eigenlijk is. Onderzoeker Joram Tarusarira bepleit een ander soort conflictanalyse.

Is het mogelijk de polarisatie te verminderen door uitgekiende maatregelen? Bernard ter Haar, directeur-generaal sociale zekerheid en integratie op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, zoekt een antwoord op die vraag en komt tot de conclusie: dat blijkt helemaal niet kansloos.

Hoe kunnen mensen ondanks morele verschillen goed met elkaar samenleven? Sawitri Saharso betoogt in haar oratie dat de overheid randvoorwaarden kan scheppen, maar dat hiervoor ook burgers nodig zijn. Zij moeten compassie met elkaar hebben en in staat zijn om zonder afstand te nemen van de eigen zienswijze over hun zelfbetrokken perspectief heen te zien.

Gemeenten hebben steeds vaker te maken met burgers die boos zijn over de impact van de multiculturele samenleving. Vaak weten ze niet hoe ze moeten reageren op sterker wordende wij-zij-gevoelens. Dit blijkt uit een verkenning van Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) waarbij tien grote en middelgrote gemeenten zijn bevraagd.

Stel paal en perk aan haat zaaien
Hoe krijg je de onvrede in beeld en hoe bepaal je het risico op escalatie? Dat zijn de belangrijkste vragen waarmee gemeenten worstelen. Onderzoeker Hans Bellaart van KIS beveelt gemeenten aan te focussen op het signaleren van onrust en daarbij gebruik te maken van bestaande netwerken in de wijken. ‘Er zijn verschillende gradaties van boosheid en bij ieder niveau past een bepaalde aanpak. Met bezorgde burgers kun je goed in gesprek gaan. Extreme uitingen die haat oproepen en discriminerend zijn moeten we echter duidelijk begrenzen. De politie moet dan ingrijpen, zeker bij dreiging van geweld,’ aldus Bellaart.

Investeer in het “grijze midden”
Om polarisatie te voorkomen raadt de onderzoeker aan om te investeren in het “grijze midden”. ‘Deze zwijgende meerderheid wordt door radicale voortrekkers uitgedaagd om een extreem standpunt te kiezen. Daar moeten zij weerstand tegen kunnen bieden. Dan helpt het om op kleine schaal in de wijk gezamenlijk te werken aan het oplossen van maatschappelijke problemen, zoals huisvesting, schulden en overlast,’ stelt Bellaart.

Basisgevoel: verlies eigen identiteit
Tot nu toe hebben de tien gemeenten nog onvoldoende handvatten om dergelijke spanningen te voorkomen en tegen te gaan. Op één gemeente na, hanteren ze geen specifieke interventies voor het tegengaan van polarisatie. De gemeenten interveniëren nu vooral naar aanleiding van concrete gebeurtenissen, zoals de komst van een asielzoekerscentrum of een nieuwe moskee.
Toch lijkt het raadzaam om ook los van incidenten aandacht te besteden aan de wij-zij-gevoelens. Zowel aandacht voor discriminatie als voor de weerstand tegen de multiculturele samenleving en in de wijken gezamenlijk zoeken naar oplossingen.

8 februari: ledenbijeenkomst over polarisatie
Het sociaal werk is een belangrijke schakel in de buurtgerichte aanpak van polarisatie. Over de ins en outs daarvan organiseert Sociaal Werk Nederland op 8 februari een ledenbijeenkomst in Zeist. Deelname is gratis, maar het aantal plaatsen beperkt.