Het OM heeft vervolgingsmonopolie en beslist over welke strafbare feiten het voor de strafrechter wil brengen. Deze vervolgingsbeslissing wordt genomen door de officier van justitie. Het is in principe dan ook de officier van justitie die besluit om de verdachte wel of niet te vervolgen of de zaak af te doen met een strafbeschikking. Artikel 12 Sv is een controlemechanisme op het vervolgingsmonopolie dat de officier van justitie heeft. Binnen deze beklagprocedure wordt de vervolgingsbeslissing van het OM getoetst. Hiermee kan de rechtstreeks belanghebbende bereiken dat de zaak alsnog aan de strafrechter wordt voorgelegd.

Artikel 12 Sv-procedure: Artikel 12 lid 1 Sv bepaalt het volgende: “Wordt een strafbaar feit niet vervolgd, de vervolging niet voortgezet, of vindt de vervolging plaats door het uitvaardigen van een strafbeschikking, dan kan de rechtstreeks belanghebbende daarover schriftelijk beklag doen, bij het gerechtshof, binnen het rechtsgebied waarvan de beslissing tot niet vervolging of niet verdere vervolging is genomen, dan wel de strafbeschikking is uitgevaardigd.”

De wet stelt in beginsel een viertal eisen voor de behandeling van het beklag door het gerechtshof:

1. Het beklag kan alleen worden ingesteld door een rechtstreeks belanghebbende.
2. Er moet sprake zijn van een beslissing tot niet (verdere) vervolging van een strafbaar feit of van uitvaardiging van een strafbeschikking.
3. Het beklag dient schriftelijk te zijn gedaan.
4. Het beklag dient gedaan te worden bij het gerechtshof dat gelegen is in het rechtsgebied waar die beslissing tot niet (verdere) vervolging of uitvaardiging van een strafbeschikking is gedaan.

Voordat de zaak door het hof inhoudelijk in behandeling wordt genomen, toetst het hof eerst een aantal formele gronden zoals de bevoegdheid van het hof en de ontvankelijkheid van de klager. Zo moet het gerechtshof gelegen zijn in het rechtsgebied waarvan de beslissing door het OM is genomen. Verder dient de klager zelf een direct belang te hebben bij de beklagprocedure, zoals bijvoorbeeld het slachtoffer of de ouder van een overleden slachtoffer.

Daarnaast toetst het hof of door de klager geen termijnen zijn verzuimd als bedoeld in de artikelen 12k en 12l Sv. Deze artikelen komen er op neer dat het beklag binnen drie maanden gedaan moet worden nadat de belanghebbende bekend is geworden met de beslissing tot niet (verdere) vervolging of uitvaardiging van de strafbeschikking.

Vervolgens toetst het hof de vervolgingsbeslissing van de officier van justitie. Het gerechtshof bepaalt niet of het strafbare feit ook daadwerkelijk is gepleegd. Het hof toetst of het feit op zich voldoende bewijsbaar is om door de rechtbank te laten beoordelen en of het algemeen belang gediend is bij die vervolging.